Onbeschroomd je camera leren kennen...
Iedereen kent het beeld: waar toeristen of evenementbezoekers zijn, zie je bij één op tien van hen een prachtige Nikon of Canon spiegelreflex camera buidelen aan de nek. Op de draagriem in felle letters merk en type van het apparaat, een trots vertoon van merkentrouw en investeringskracht. Soms blijf ik staan kijken hoe de betrokkenen hun toestel hanteren. En waartoe. Vrijwel ieder van hen neemt een snapshot van een evident aandachtspunt. Snel en trefzeker. Point and shoot, de ingenieuze elektronica in de camera handelt de 'through-put' wel verder af tot een acceptabele output. Maar soms ook zie je de camerabezitter staan kijken. Wat heen en weer lopen. Wat dichterbij en verderaf gaan staan. Dan richt de blik zich op de camera, de duimen en wijsvingers gaan routineus over wieltjes en knoppen. Er wordt aan de lens gedraaid. Door de benen gezakt, en weer wat teruggeveerd. Toch nog een andere positie gezocht. Weer gaan de vingers aan de knoppen. En er wordt gewacht. Tot anderen (of de schaduw van anderen) uit beeld zijn, tot de wolk de felle zon weer bedekt, en dan hoor je de langverwachte klik. En je weet, hier is toch weer iemand die manueel de automaat wil overtroeven. Toch weer iemand die meer uit zijn camera hoopt te halen dan de technici hebben voorbedacht.
Vrijwel altijd kijk ik met egards toe hoe iemand zijn camera tot in finesse beheerst en alle mogelijkheden van het technologisch vernuftige apparaat weet te benutten. Ik weet namelijk welk weerstandsvermogen nodig is geweest om zo ver te komen. Vaak wordt gedacht dat daarvoor technologische complexiteit overwonnen moet worden. Maar dat is het punt niet, ook niet voor alfa-types als ikzelf ben. Eerder nog dan de technologische, is de artistieke en creatieve dimensie als een uitdaging te bestempelen. Maar ook die is - als we er niet te verheven over doen - te doorgronden. Wat de doorgroei in de fotografie echter het meest tegenzit, is de onwil of misschien wel onmacht van de (zichzelf benoemde) 'deskundigen' om beginners als aankomende vakgenoten te zien en te behandelen. Je komt ze alom tegen: op fotoclubs, fotokringen, beurzen, seminars, etc. Ze presenteren zich meestal met een statement waar toehoorders uit kunnen destilleren (a) dat ze deskundig zijn, (b) alleen reacties op hun level verwachten, (c) exclusief zijn. Ze verwachten geen vragen waar een ander iets mee opschiet, ze verwachten vragen waarmee ze een showoff kunnen geven van hun expertise. In de vraag moet dan ook het liefst een impliciete erkenning van hun autoriteit besloten liggen. Vragen die er afbreuk aan zouden kunnen doen, worden als subversief beschouwd en vaak honend terzijde gelegd met anekdotes over onbenullen die ook al eens deze volstrekt verwerpelijke richting uit dachten. Opvallend is dan hoe andere toehoorders overwegend geneigd zijn dit spel mee te spelen, hartelijk gelach om de anekdote combineren met een meewarige blik op de vragensteller. Dat je zo dom kan zijn om met zo'n vraag te komen. Zo wordt in een klein gezelschap maar soms ook in een volle zaal de ambitie van die eenling vertrapt. Door hen die hun ego strelen met het gevoel beter en slimmer te zijn, maar daarvoor wel een hogepriester uit het juiste kamp nodig hebben. Door hen die veelal ook op de forums over fotografie te vinden zijn, daar hun rotsvaste weetjes willen etaleren en met de nodige misbaar de 'onnozelen' verbaal terechtstellen. Mijn advies aan ieder die verder wil komen in de fotografie: wantrouw gestolde kennis van de horden 'experts', negeer hun vileine opmerkingen en vertrouw op je eigen kunnen en de mogelijkheden van een onbevangen leerproces (ondersteund door een fotograaf die leerbegeleider is).
Ik leer anderen graag iets. Daarvoor heb ik tientallen jaren als docent en adviseur in het onderwijs gewerkt. Wat ik heb leren inzien is dat vrijwel iedereen leersucces kan boeken als wordt aangesloten bij eerdere leerprocessen en de opvatting over het eigen kunnen. Juist in cursussen fotografie kun je leren door te doen, gevolgd door denken over dat doen. Daarmee kun je je zones van ontwikkeling verleggen, ieder in zijn eigen tempo en passend bij de eigen behoefte. Je wordt steeds beter, de kick van het kunnen brengt je steeds verder. Zo'n ontwikkeling verhoudt zich niet met ongepaste benaderingen vanuit vermeende deskundigheid. Leren is een sociaal proces, je hebt anderen nodig om verder te komen, maar leer dan wel samen met degenen die jouw leerproces (h)erkennen en willen aanvullen.
